PP-12 BOM
- Utkan Ekinci
- Feb 7, 2024
- 3 min read
BOM (Bill of Material), şirketin ürettiği ürünlerin reçetesidir. Bu reçetede yer alan miktarlar göz önüne alınıp, tedarik ve üretim planları hazırlanır. Reçeteler çok katmanlı olabilir; bunun sebebi üretimin kesikli yapılmasıdır. Bitmiş ürünün altında bir çok yarı mamül yer alır ve bunların farklı malzeme ihtiyacı olur. Basit bir üretim yapısında bir iki seviyede toplam 10-20 malzemeye ihtiyaç çıkarken, bazı tesislerde yüzlerce seviye ve altında binlerce malzeme olabilir. Ayrıca, BOM’larda malzeme kullanımında geçişler de olabilir. Mühendislik veya dizayn değişikliği olarak adlandırılan bu geçişlerin, reçetelerde çok net ifade edilmiş olması gerekir. Özetle, BOM üretim ortamında çok önemli bir yer tutar.
Bu eğitimde, Arkhon’da BOM’ları nasıl girdiğimiz ve güncellediğimizi göreceğiz.
Veri Girişi
Arkhon’da üretim planlama profilimizi yarattıktan sonra “Arkhon Prod Data” ribbonundan “BOM” grubundan “Format” tuşuna basıp reçeteleri gireceğimiz sayfayı açabiliriz. Aşağıda, bu şekilde açılmış ve doldurulmuş bir örneğini görebilirsiniz.
Bilgi gireceğimiz kolonların açıklamalarını aşağıda görebilirsiniz. Sürecin düzgün çalışması için veri girişi zorunlu olan kolonlar yeşille işaretlenmiştir.
BOM_Level: Arkhon’un BOM yapısını çözümleyip seviyelendirme yaptığı alandır. Kullanıcının veri girmesine gerek olmaz.
Project: Ürünün bağlı olduğu bir proje grubu olabilir. Veya aynı ürün birden fazla projeye bağlıdır ve bu projeler için tükettiği malzeme cinsi ve/veya miktarı farklıdır. Planlama süreci sonrası proje bazında analizler yapabilmek için bu alanın doldurulması gerekir. Eğer, proje bağlantısı yoksa boş geçilebilir.
Product_Code: İhtiyaç çeken ürünün kodu girilir. Üst bileşen olarak da adlandırılır.
Product_Description: İhtiyaç çeken ürünün açıklaması girilir.
Product_UoM: Ürünün temel birimi girilir. Planlama süreçlerinde bir etkisi yoktur, bilgi amaçlı girilir.
Material_Code: İhtiyaç duyulan malzeme veya yarımamülün kodu girilir. Alt bileşen olarak da adlandırılır.
Material_Description: Malzemenin veya yarımamülün açıklaması girilir.
Material_UoM: Malzemenin veya yarımamülün temel birimi girilir.
Usage: Üründen bir birim üretebilmek için malzeme veya yarımamülden kaç birim ihtiyaç olduğu bilgisi girilir.
Valid_From_Date: Bu kolon, eğer malzeme veya yarımamül belli bir tarihten itibaren kullanılacaksa doldurulur. Eğer veri girilmezse, Arkhon 01/01/1900 olarak alır ve malzeme, tüm planlama periyodu boyunca kullanılabilir.
Valid_To_Date: Aynı şekilde bu kolon da, eğer malzeme veya yarımamül belli bir tarihe kadar kullanılacaksa doldurulur. Eğer veri girilmezse, Arkhon 31/12/9999 olarak alır ve malzeme, tüm planlama periyodu boyunca kullanılabilir.
Valid_From_Period: Arkhon, reçetenin kullanım başlangıç tarihinin hangi periyoda denk geldiğini girer. Kullanıcının bir şey yapmasına gerek kalmaz, kendisi hesaplar. Bu değer, seçilen profili tipine göre hesaplanır. Bunun için veriyi girdikten sonra “Control” tuşuna basmanız yeterlidir. Örneğin, profil tipi “M” girildiyse ve kullanım başlangıç tarihi 15/08/2023 ise, “Valid_From_Period” değeri tarihin ayı, yani 8 olur. “Valid_From_Date” kolonu boşsa, Arkhon bir işlem yapmaz.
Valid_From_Year: Arkhon, reçetenin kullanım başlangıç tarihinin yılını girer. Kullanıcının bir şey yapmasına gerek kalmaz, kendisi hesaplar. Bunun için veriyi girdikten sonra “Control” tuşuna basmanız yeterlidir. “Valid_From_Date” kolonu boşsa, Arkhon bir işlem yapmaz.
Valid_To_Period: Arkhon, reçetenin kullanım bitiş tarihinin periyodunu girer. Kullanıcının bir şey yapmasına gerek kalmaz, kendisi hesaplar. Bunun için veriyi girdikten sonra “Control” tuşuna basmanız yeterlidir. “Valid_To_Date” kolonu boşsa, Arkhon bir işlem yapmaz.
Valid_To_Year: Arkhon, reçetenin kullanım bitiş tarihinin yılını girer. Kullanıcının bir şey yapmasına gerek kalmaz, kendisi hesaplar. Bunun için veriyi girdikten sonra “Control” tuşuna basmanız yeterlidir. “Valid_To_Date” kolonu boşsa, Arkhon bir işlem yapmaz.
Eğer, çok katmanlı reçete varsa, her bir seviye ayrı ayrı girilmelidir. Yukarıda verdiğimiz örnekte Prod_Code_10 kodlu ürün 5. satırda SFG_1 kodlu yarı mamüle ihtiyaç çıkartıyor. SFG_1’in altındaki ürün tanımı için 13. satıra bakıyoruz. SFG_1, SFG_2 kodlu yarı mamüle ihtiyaç çıkartıyor. Bu şekilde, her bir ürün veya yarı mamülün alt bileşenleri (yani ihtiyaç çıkarttığı kod) belirleniyor.
Yine bu örneğimizde; Prod_Code-10 için verilen üretim miktarı, reçetesindeki her bir seviyeyi takip edip sonunda en alt kademeye kadar gidecek ve Mat_Code_2 adlı malzemeye ihtiyaç çıkartacaktır. Bunu paylaştığımız ekran görüntüsünde bağlantıları izleyip görebilirsiniz. Sürecin nasıl çalıştığı üretim matriksi eğitiminde daha detaylı göreceğiz.